De Hillegommers van 1830: lezen zonder te bladeren

Onlangs hield Stichting Vrienden van Oud Hillegom haar Najaars Vriendenavond voor donateurs en andere belangstellenden. Tijdens deze avond hield onze Alphons Maas, coördinator van de werkgroep Genealogie een boeiende presentatie over een historisch project waaraan deze werkgroep gewerkt heeft. Het project leidde tot de vragen, wie woonden er allemaal in Hillegom in 1830, en waar woonden zij?

Het vraagstuk ontstond na heel veel werk dat onze vijf vrijwillige stamboomonderzoekers van de werkgroep verrichtten. Want om alle inwoners van het Hillegom in 1830 in de Vrienden-database te krijgen, is het inkloppen geblazen. Het startpunt was de eerste volkstelling in Nederland onder Koning Willem I, in 1930. Allereerst moesten de formulieren waarop destijds alle gegevens per gezin waren ingevuld (naam, leeftijd, burgerlijke staat, godsdienst en beroep), worden ingescand. Overigens kon lang niet iedereen lezen en schrijven, anno eind 1929, dus veel formulieren waren ingevuld in hetzelfde handschrift, zoals dat van een gemeente-ambtenaar die dit dan op zich nam. Ook de gegevens van de inwonende personeelsleden werden op het formulier vermeld.

Tien kinderen, dienstbodes, een gouvernante, een tuinman en een minne

De meeste bewoners hadden aan één formulier genoeg, maar er was er eentje die wel vier formulieren nodig had. Dat was Carel Lodewijk Baron Tuyll van Serooskerken, die woonde op hofstede Elsbroek. De baron en zijn vrouw met hun tien kinderen waren vermeld op de formulieren, maar ook zeven dienstbodes, vier bedienden, één minne, één gouvernante en een tuinman. Daarnaast nog acht gezinsleden van het personeel.

Vervolgens dienden alle gegevens ingevoerd te worden. Maar dan ben je er nog niet. Want een aantal formulieren ontbraken in de stapel. Niet ingevuld? Waarom dan niet? Het antwoord daarop bleek: sommige inwoners waren nog niet gearriveerd eind 1929. Er werden baby's verwacht, maar zij konden pas worden vermeld na de geboorte. Deze formulieren werden dus soms pas ingevuld na 1 januari en die formulieren belandden op en ander stapeltje. Onze speurneuzen hebben uiteindelijk 1438 inwoners ingevoerd.

Twee jaar na de eerste volkstelling, in 1832, is de eerste Kadasterkaart gepubliceerd, waarop alle huizen, percelen, stukken grond enzovoorts zijn ingetekend. Daarbij werden boeken gepubliceerd, waarin alle eigenaren van die gebouwen en percelen zijn vermeld. Ook die gegevens zijn allemaal in de Vrienden-database ingevoerd.

Daarna zijn onze vrijwilligers aan het puzzelen geslagen. En dat is beslist een interessant verhaal geworden. Zo interessant, dat we dit niet alleen op de Vriendenavond wilden presenteren. En omdat we het verhaal graag willen delen met iedereen die het lezen wil, hebben we een online boek gemaakt dat gratis te lezen is via onze website. We wensen u veel leesplezier!

Het online boek "De Hillegommers van 1830" is gepubliceerd op www.vriendenvanoudhillegom.nl onder Publicaties, Online publicaties. De digitale versie van deze column vindt u onder Publicaties, Sporen van vroeger.