Vuursteeglaan komt van Viersteeg

Wat is de herkomst van de namen Lisse, 't Vierkant en de Vuursteeglaan? Er zijn volgens de deskundigen meerdere betekenissen mogelijk voor deze namen. Dit met soms felle discussies tussen voor- en tegenstanders van een bepaalde gedachtegang.

In deze column wordt naar de Vuursteeglaan gekeken. In 1951 heette deze weg nog de Vuursteeg. Een steeg had echter in den lande niet zo'n goede naam: er woonden voornamelijk armere mensen. De bollenkwekers die in de Vuursteeg woonden, kregen volgens zeggen om die reden bij het kopen van plantgoed geen krediet van mensen buiten het dorp. Met succes hebben zij bij het gemeentebestuur voor elkaar gekregen dat er toen laan aan de Vuursteeg werd toegevoegd: Vuursteeglaan.

In diverse historische artikelen over Lisse wordt geschreven over een Viersteeg, een weggetje dat vanuit het westen uitkwam op de Heereweg. Ook op oude kaarten is dit te zien. In 1881 wordt dit weggetje nog steeds Viersteeg genoemd. De Viersteeg lag ongeveer op de plek waar nu de Vuursteeglaan ligt. De Viersteeg moet echter Vuursteeg betekend hebben en geen 4e steeg. Het vroegmiddelnederlands woordenboek is namelijk duidelijk. Het tegenwoordige vuur werd in de 13e eeuw en later op diverse manieren geschreven, onder andere fier, vier en vir. De betekenis van deze woorden wordt naast het getal vier omschreven als vuur, brand(stapel) en hartstocht. Aan het einde van de 19e eeuw werden bijna alle woorden met vier, fier en vir in de betekenis van vuur herschreven als vuur. Zo is ook de officiële straat Viersteeg hertaald naar Vuursteeg.

Waarom Viersteeg?
Namen van wegen hadden vroeger een doel. Vaak werden zij vernoemd naar iets of een plaats. Zo was de Kerklaan in veel plaatsen de weg naar de kerk. De Viersteeg kan als betekenis de weg naar het vuur hebben gehad. Maar waar naar toe en waar vandaan? Dit moet wel vanuit de bossen op de duinen zijn: het huidige sportterrein en het Keukenhofbosch. Voor een vuur is namelijk hout nodig, dat moest worden aangevoerd vanuit de bossen. De Viersteeg ging mogelijk naar het Vierkant, niet rechtstreeks maar via de Heereweg ten zuiden van het Vierkant. Dit zou dan komen door de onbegaanbaarheid van het Berkhouterduin ten zuidwesten van Lisse en/of door de diepte van de beek (de huidige Kerksloot of Stinksloot langs de Agathakerk), die het water afvoerde vanuit het Berkhouterduin naar de Lisserpoel. Mogelijk was er ter plaatse van de Heereweg (bij de Agathakerk) toen al een brug of in ieder geval een doorwaadbare plaats. Op de oudste kaarten van rond 1600 is de Achterweg tussen de Vuursteeglaan en de Heereweg echter al ingetekend. De situatie, zoals boven beschreven moet dus al van vóór 1600 zijn. Er zijn echter van vóór die tijd geen nauwkeurige kaarten bekend. De Viersteeg kan echter ook helemaal tot boerderij Zwanendrift of het Turfspoor in Lisserbroek hebben doorgelopen, waar dan een vuurbaak aan het water zou hebben gestaan. Op oude kaarten staat hier inderdaad een kruisbaak, maar van vuur is geen sprake. Volgens A. Hulkenberg zouden er in de Viersteeg vuurbakens gestaan kunnen hebben om schepen naar Lisse te loodsen via de Greveling, die in het verlengde van de Vuursteeg lag.

Foto: Detail van een kaart van Floris Balthasar uit 1615. De Viersteeg wordt al genoemd.
Kaart van het Hoogheemraadschap Rijnland.