Wat betekent kant van 't Vierkant?

Wat is de herkomst van de namen Lisse, 't Vierkant en de Vuursteeglaan? Deze vragen houden gemoederen in Lisse al tientallen jaren bezig, zo niet langer. Er zijn volgens de deskundigen meerdere betekenissen mogelijk voor deze namen. Dit met soms felle discussies tussen voor- en tegenstanders van een bepaalde gedachtegang.

Aan het einde van de 19^e eeuw werden bijna alle woorden met vier in de betekenis van vuur herschreven als vuur. Zo is ook de officiële straat de Viersteeg hertaald naar Vuursteeg. In de vorige column stond dat 't Vierkant hertaald zou moeten worden naar 't Vuurkant. Maar dit is niet gebeurd omdat 't Vierkant geen officiële naam was. Nu gaan we in op de mogelijke betekenis van kant in relatie tot vuur.

Het Middelnederlands woordenboek geeft voor het huidige kant meestal cant aan. Het woord cant had vele betekenissen. Cant werd onder andere gebruikt in de betekenis van verhoogde rand, zoals bank (van rechtbank of vierschaar). Het betekende bijvoorbeeld ook waterkant of dakrand. Ook kanteel is van cant afkomstig. Een van de betekenissen van cant was stapel. Ook dit kan relevant zijn in dit verband. Een andere betekenis van cant was ook nabij of 'in de buurt van'. Denk daarbij aan 'De Zwartelaan ligt de kant van Hillegom op'.

Vuurbaken
Het Vierkant kan gezien worden als verhoogd vuur, oftewel vuurbaken, tegenwoordig vuurtoren genoemd. Vroeger werd dit ook als vierbaak en vierboet geschreven. Vast staat, dat 't Vierkant aan het begin van onze jaartelling een stuk hoger lag en het water van het binnenmeer zich veel dichter bij 't Vierkant bevond dan nu. Het kan een offerplaats zijn geweest. Dit blijkt uit onderzoek waarbij gekeken is wanneer het huidige veen is ontstaan. In zo'n binnenmeer wordt in de loop der tijd veen gevormd. Bij Lisse begint dit veen juist bij de Molenstraat richting het oosten. In dit binnenmeer, waarvan de westoever dus bij de Molenstraat lag, werd vanaf de Romeinse tijd steeds meer veen gevormd en ontstond de Lisserbroek.

Dit meer was van belang voor transport van Zuid naar Noord, van de Oude Rijn richting het Oer-IJ en omgekeerd. Daarom kan 't Vierkant worden gezien als verhoogd vuur, oftewel vuurbaken. Het kan echter ook een landvuurbaken geweest zijn, bijvoorbeeld om berichten over te seinen.

Brandstapel
Daarnaast zou de betekenis van 't Vierkant brandstapel of nabij het vuur/de brand kunnen zijn geweest. Het kan dan vroeger een offerplaats geweest zijn. Of een plek waar mensen werden gecremeerd. Bovendien is het mogelijk dat er misdadigers of heksen werden verbrand. Geen van bovenstaande en hiervoor beschreven mogelijke betekenissen van 't Vierkant is echter bewezen, zodat de betekenis of herkomst van de naam nog steeds een mysterie is. Wie het weet mag het zeggen!