Is Lisse naar een waterloop vernoemd?

Wat is de herkomst van de namen Lisse, 't Vierkant en de Vuursteeglaan? Hieraan zijn de afgelopen periode heel wat columns gewijd met uiteenlopende theorieën. Deze column is waarschijnlijk de laatste uit de rij van mogelijke verklaringen.

Deze keer gaan we in op de mogelijkheid dat Lys naar een waterloop of het brongebied van een riviertje vernoemd zou kunnen zijn. In de zomereditie 2017 van het Nieuwsblad van de Cultuur-Historische Vereniging "Oud Lisse" staat een uitgebreid artikel met de titel "Meer hondjes die Fikkie heten!" over de mogelijke betekenis van Lisse als een heldere beek. In het artikel worden vele plaatsen, watertjes en bergen in West-Europa genoemd met Lys of Lis in hun naam. In veel gevallen is de betekenis helder in de vorm van onaangetast, klaarheid en rein te herleiden. De rivier la Lys spreekt daarbij het meest tot de verbeelding. Zij ontspringt in Nord du Calais bij Lisbourg in het Frans of Liegesboort in het Vlaams, wat beiden bron van de Leie betekent. Bij Gent stroomt de Leie uit in de Schelde. De Leie werd voor het eerst vermeld in een Latijnse akte uit 694 als 'super fluvio Legia'. Dat betekent 'boven de stroom Leie'. In Frankrijk heet ze La Lys, in België de Leie, wat niet veel meer dan waterloop betekent.

Brongebied
Als watertje komt Leie, Lee, Lei, Liede, Leede veel voor in Nederland. Als Leie en Lys hetzelfde betekenen, zou Lys/Lisse dan net als Lisbourg het brongebied van de Leede kunnen zijn? Leede, Lee, Warmonderlee, Hoflee en de Mare hebben allen de betekenis van waterloop/vloed, zelfs de naam Leiden (Leie) zou die betekenis kunnen hebben. Was er een beek van Lisse via Warmond naar Leiden? Op oude kaarten is te zien dat vanuit het Berkhouterduin drie beken ontspringen en oostelijk van Lisse samenkomen om verderop in de Lisserpoel uit te stromen. Eén van deze beken stroomde rechtstreeks door het dorp, ongeveer waar nu de Berkhoutlaan en Kanaalstraat liggen. Lisse lag dus dicht bij de bron van deze beekjes, hierdoor zal het helder water zijn geweest.

Jan de Graaff beschrijft de Kerksloot, die toen nog de Beeck heette, in 1765 in zijn Lisser Arkadia als volgt: "...terwijl een beekje stroomt dat als kristal vertoont in zuivere klaarheid…". Bij Lisse was het water dus nog lys of helder. Meer naar het oosten en zuiden werd het water door het veen steeds donkerder en minder lys. Lisse zou dus naar dit heldere water genoemd kunnen zijn.

Oude Rijn
De schrijver van het artikel in het Nieuwsblad maakt het aannemelijk dat dit riviertje via de Poelpolder, Sassenheim, de Kaagzoom, Warmond, Oegstgeest naar de Oude Rijn in Leiden liep. Menno Dijkstra geeft in zijn boek "Rondom de mondingen van Rijn&Maas" ook aan dat Lisse weleens naar een riviertje genoemd zou kunnen zijn.

De zomereditie 2017 van het Nieuwsblad van de Cultuur-Historische Vereniging "Oud Lisse" is nog verkrijgbaar tijdens de inloop van de VOL op dinsdagmorgen in de Vergulde Zwaan. Ook is het via info@oudlisse.nl te bestellen. Het blad kost in de losse verkoop € 5,-. Wordt u lid van de vereniging dan krijgt u het blad 4 keer per jaar. Het lidmaatschap bedraagt voor 2018 € 20,- per jaar.