Bestuurlijk verleiden?

Bijna geruisloos zijn besluiten van politici en bestuurders ver in de persoonlijke leefomgeving van de burger doorgedrongen. Soms ging de burger erop vooruit, soms erop achteruit. Denk maar aan het wuivende zorgeloos groen dat de bermen langs de wegen in Hillegom siert en dat vrijwel iedereen vrolijk stemt. Sommigen krijgen de neiging terug te wuiven. Maar het kan ook anders, bijvoorbeeld wanneer onaangekondigd en zonder opgaaf van reden graafmachines hun tanden zetten in het groen van een park waar bewoners zo trots op zijn. Daar wordt natuurlijk niemand vrolijk van.

Maar ondertussen gaat de bestuurlijke bemoeienis steeds verder. Zelfs tot in de persoonlijke levensstijl van de burger. Het doel: hun gedrag veranderen vanwege achterliggende 'hogere' doelen zoals minder CO2 uitstoten om opwarming van de aarde tegen te gaan, geen aardgas meer gebruiken, maar meer zon- en windenergie, geen restafval meer produceren en minder consumeren. Alles verduurzamen en klimaatverandering tegengaan, want de aarde moet nu gered worden. Ook al verschillen wetenschappers daarover onderling grondig van mening en splijten die bestuurlijke ambities de samenleving. Wel wordt steeds duidelijker welke gevolgen die ambities hebben voor het gedrag van de burger: Nederlanders moeten anders gaan leven, punt.

Maar wie moet zeggen hoe dan? De overheid die zegt hoe je moet leven, dat gaat er bij de Nederlanders niet in. Wie dan wel? Priesters, dominees, de Paus hebben daar veel ervaring in, maar dat was toen. Milieu- en klimaatactivisten dan? Zou kunnen, maar die zijn vaak zelfbenoemde, niet gekozen 'experts' waarvan onduidelijk is wie ze eigenlijk vertegenwoordigen. Dan toch maar politici en bestuurders? Die zijn tenslotte door de burgers gekozen en kunnen bij verkiezingen worden afgerekend op hun daden. Precies, en dat verklaart ook waarom uiteindelijk al die bewindslieden op het podium stonden om de klimaatplannen van Nederland te presenteren. Bij die gelegenheid werd overigens meteen duidelijk welke truc de regering heeft bedacht om de burger mee te krijgen. Ze gaan de burger 'verleiden' anders te gaan leven en zo mee te doen om de milieudoelstellingen van Parijs te halen.

'Verleiden' dus. 'Bestuurlijk verleiden' om precies te zijn. Wat dat precies inhoudt? Subsidies rondpompen waarbij per saldo de lasten voor de burger hetzelfde blijven? Minder consumeren met een krimpende economie tot gevolg? Verleiden door te beloven dat na het zuur het zoet komt? Al eerder gehoord. Verleiden door een wortel voor te houden maar, onzichtbaar, met een stok achter de hand de belastinginkomsten voor het Rijk gelijk te houden?

Trapt de burger niet in. Verleiden door te vertellen dat we ons niet hoeven te haasten? Goed nieuws voor de 60-plussers want die halen 2050 toch niet meer en doen dus niet mee.

De overheid die het gedrag van de burger wil veranderen met bestuurlijke verleiding, werkt dat?

In de liefde kun je op verleiding wel of niet ingaan. Gelukkig maar, want als die keuzevrijheid er niet is zou dat het einde van onze persoonlijke vrijheid betekenen. Maar ik vrees dat bij bestuurlijke verleiding die keuzevrijheid niet bestaat. En dat betekent het einde van de persoonlijke vrijheid van de burger. Welke bestuurder wil dat op zijn geweten hebben?