Jos Draijer.
Jos Draijer. Foto: Caroline Spaans

Economie of natuur voorop?

Column Notenkraker

Deze week moet de week van de waarheid worden in Den Haag wat betreft de aanpak van de stikstof- en PFAS-crisis in Nederland. Probleem: door een recente uitspraak van de Raad van State over te hoge concentraties stikstof in Nederland kunnen duizenden bouwvergunningen niet worden afgegeven. Vooral in de buurt van gebieden die als Natura 2000 natuurgebied zijn aangemerkt.

Daardoor kunnen er 40 procent minder woningen worden gebouwd in de komende periode. Daar komt nog bij dat als een duveltje uit een doosje PFAS tevoorschijn werd getoverd als een schadelijke stof voor de gezondheid. Dit dupeert ook bouwers en wegenbouwers omdat grondverzet aan banden is gelegd. Grond mag dus niet zomaar van A naar B versleept worden. Een tekort aan bouwzand dus.

Als er niet snel een oplossing komt is het dan ook niet ondenkbaar dat bouw- en transportbedrijven, evenals toeleveringsbedrijven zullen omvallen. Dan spreken we wel over honderdduizenden banen. VNO-NCW heeft daar al nadrukkelijk voor gewaarschuwd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vandaag de bouwers en morgen de boeren op het Catshuis worden ontvangen door minister-president Rutte om een en ander te bespreken. Mogelijk worden de bouwers en boeren ook al informeel bijgepraat over het voor deze week aangekondigde pakket van maatregelen van de regering voor de aanpak van deze stikstof- en PFAS crisis. Waarom is dit allemaal eigenlijk zo belangrijk?

Omdat deze stikstofcrisis in korte tijd het symbool is geworden voor het ultieme dilemma waar Nederland voor staat op dit moment: economische groei en welvaart voorop, of economische krimp en natuur voorop? Ofwel, in het jargon: economie of ecologie eerst? Een ongemakkelijke keuze, daarom zullen er altijd mensen zijn die kiezen voor een tussenweg: economie én ecologie. Een soort economologie (of omgekeerd ecologonomie), met technische innovatie en gedragsverandering als speerpunten? Dat zou kunnen, maar zo'n transitie kost wel heel veel tijd en geld. Het acute stikstof/PFAS-probleem is daarmee dus niet opgelost. Maar ondertussen is en blijft de vraag naar woningen onverminderd groot. Dus wat nu? Misschien zouden gemeenten wat bescheidener en minder gehaast moeten zijn in hun milieu- en duurzaamheidsambities. Niet al te groen en links ecologie belangrijker vinden dan economie, maar genoegen nemen met een uitkomst waarbij economie en ecologie met elkaar in balans zijn. Immers, wat hebben de inwoners van Hillegom en Lisse eraan om in een nostalgisch, agrarisch, autovrij Ot-en-Sienlandschap uit de vijftiger jaren van de vorige eeuw te wonen, wanneer de armoede van toen daarmee ook weer is teruggekeerd? Wat dat betreft is Nederland nu eenmaal niet meer het land met de biodiversiteit van toen. Maar meer een land van straks. Modern en geïndustrialiseerd, en dat zich bij de top 10 van de wereldeconomieën heeft weten te scharen. En daarmee ook in het rijtje van de rijke landen van de wereld met een hoog welvaartsniveau.

Maar ook met een hoog beschermingsniveau voor onze gezondheid en veiligheid. Zelfs zo, dat velen van buiten Europa hun leven riskeren om hierheen te komen, ondanks stikstof en PFAS. Dat geeft toch te denken, lijkt mij.

Uit de krant