Democratie in nood?

Vorige week dinsdag was ik in Rotterdam in de buurt van het Maritiem Museum, de Erasmusbrug bij de Nieuwe Maas, de poort naar de wijde wereld. Prachtig weer, dus veel gelopen, ook langs het Zadkine monument. De Laurenskerk weer eens ingegaan. Daar binnen bracht een organist enkele bezoekers in vervoering door prachtig uitvoerde Fuga’s van Bach. De overgang van de nagalm van orgelklanken naar de absolute stilte was indrukwekkend, rustgevend. Nog even rondgelopen en achter in de kerk de tweeluikjes geopend die met één blik een inkijkje geven in verschillende culturen en religies in de hele wereld. Het deed me denken aan tabernakels in de katholieke kerk die ik ooit als misdienaar van dichtbij bewonderd heb. Iets verder op tref ik een kapel ingericht om dagelijks een dienst te organiseren in over de oorlog in Oekraïne. Grenzen lijken niet te bestaan in de Laurenskerk.

Weer buiten in alle drukte valt mijn oog op een poster: ‘Rotterdam, 170 nationaliteiten, één gemeente’. Meer niet, geen afzender. Eén dag voor de gemeenteraadsverkiezingen. Interessant, want de boodschap kun je niet missen: Rotterdam is een hyperdiverse stad, waarvan iets meer dan de helft een migratieachtergrond heeft. Echt een havenstad dus. Elk jaar groeit de stad met 4 tot 6 duizend inwoners. Er zit niets anders op dan ‘samen te leven en doen’, vertelt die poster mij, denk ik. De verkiezingen zijn voorbij en 20 politieke partijen deden mee aan de verkiezingen, de opkomst was maar 38,9 % en acht politieke partijen hebben maar 1 of 2 zetels. Vrijwel onmogelijk om ‘het samen te doen’ door die versplintering. Elke splinterpartij zal zich moeten onderscheiden om zichtbaar te zijn, om te kunnen overleven. En hoe legitiem is het mandaat voor de Rotterdamse gemeenteraad wanneer 60% van de inwoners niet eens gestemd heeft? Waarom eigenlijk niet? Gebrek aan vertrouwen in politici? Gemakkelijk gezegd, maar is dat ook zo? Wordt het niet eens tijd dat de kiezer hand in eigen boezem steekt? Stemmen is immers niet alleen een recht maar ook een (burger)plicht. Niet stemmen kan gevaarlijk zijn, kan de democratische rechtsstaat verwaarlozen, stemmers rechten ontnemen en plichten doen vergeten. Een machtsvacuüm creëren, dat door verkeerde lieden wordt gevuld die niet ter verantwoording kunnen worden geroepen maar wel de macht in handen hebben. Lees de geschiedenis erop na, kijk naar wat er nu gaande is in de wereld. Duizenden vluchtelingen uit Oekraïne moeten opgevangen worden omdat ze moeten vluchten voor de oorlog. Vluchten om te overleven omdat duistere krachten hun land binnentrokken om hun democratische rechtsstaat in opbouw te vernietigen en er een autoritaire autocratie, een dictatuur te vestigen. Met een ongekende humanitaire ramp tot gevolg, waarbij we machteloos toekijken, ondanks alle hartverwarmende hulp en opvang die overal geboden wordt. Maar hoe lang houdt ons collectief geweten dat nog vol, als we ook niet die oorlog ingezogen willen worden? Is de democratie in de wereld in nood? Nog niet, maar zij staat wel op het spel.
Jos Draijer