Frans Out’s eerste foto over de Tweede Wereldoorlog.
Frans Out’s eerste foto over de Tweede Wereldoorlog. Foto: pr

Een held is ook maar een mens

Column Sporen van Vroeger

Helden zijn meestal niet als heldhaftige ridder geboren. De meeste helden zijn gewone mensen die een ongewone heldhaftige daad hebben verricht. Voortkomend uit medemenselijkheid iemand anders helpen die het slechter heeft, dat is wat een heleboel mensen hebben gedaan tijdens de Tweede Wereldoorlog, door Joodse onderduikers in huis te nemen en hen door te laten gaan voor familie uit een ander deel van het land of voor evacués. 

In ons vrije Nederland is het nauwelijks meer voor te stellen dat Adolf Hitler zijn verwerpelijke ideeën over raszuiverheid en zijn haat tegen het Joodse volk kon uitdragen. Daar was hij in 1933 al mee begonnen, nadat hij als Rijkskanselier werd aangesteld. In 1938 waren de eerste concentratie- en vernietigingskampen gebouwd, waar de Poolse Joden door de Duitsers met duizenden tegelijk werden vermoord. Toen Nederland bezet werd, bleek dat ook de Nederlandse Joden niet veilig waren. In 1940 kwamen de eerste maatregelen al: Joden mochten geen ambtenaar meer zijn. Later moesten ze een ster op hun kleiding dragen, zodat ze voor iedereen herkenbaar waren. Ze mochten niet meer naar het strand, niet in cafés, niet naar musea, bibliotheken, parken en sportterreinen. De maatregelen werden steeds strenger en bij de Nederlandse bevolking groeide het besef dat de Joden zonder onderduikmogelijkheden ten dode opgeschreven waren. Het verbergen van Joden was echter streng verboden. Sterker nog, je kreeg zelfs 7,50 gulden beloning als je een Jood aanbracht. Als je er een paar per week aangaf kon je van het bloedgeld makkelijk leven. Ook in Hillegom hebben Joodse mensen, die voor de Duitsers op de vlucht waren, een onderduikadres gevonden. Velen van hen kwamen bij de families Boogaard in de Haarlemmermeer vandaan; zij hebben vanaf 1942 tientallen onderduikers, Joden en niet-Joden, kinderen en volwassenen, geholpen aan een onderduikadres.

Frans Out beschrijft in zijn boek “Hillegom ’40-‘45” uitgebreid hoe de Tweede Wereldoorlog in Hillegom beleefd werd. Het boek uit 1987 is allang uitverkocht, maar is een must voor iedereen die wil weten hoe ons dorp deze zwarte bladzijden uit de Nederlandse geschiedenis heeft doorstaan.
De hulp aan vluchtelingen uit Oekraïne doet ons denken aan hoe driekwart eeuw geleden mensen afhankelijk waren van onze medemenselijkheid en doet ons beseffen dat wij weliswaar al 77 jaar in vrede leven, maar dat vrede beslist niet vanzelfsprekend is. Ook vlak over de grens van het veilige Europa zijn oorlogsverschrikkingen immers realiteit, en dat terwijl we dachten dat oorlog alleen maar ver-van-mijn-bed plaatsvindt of iets is uit uitverkochte boeken...
In Hillegom zijn veel plekken aan te wijzen die in de Tweede Wereldoorlog een rol speelden. Ook dit jaar organiseerde het Oranjecomité Hillegom bevrijdingswandelingen op 30 april waarbij vrijwilligers van Stichting Vrienden van Oud Hillegom faciliterend optraden, als gastheer op Kwekerij Veelzorg waarvandaan de wandelingen startten en waar na afloop in de sfeervolle Holkamer nagepraat werd.
De Vrienden beschikken over veel beeldmateriaal uit de Tweede Wereldoorlog, omdat het fotoarchief van de eerste Vrienden-voorzitter Frans Out aan de stichting is overgedragen. Zo houden wij de geschiedenis levend. Opdat wij niet vergeten.
De digitale versie van deze column is terug te vinden op www.vriendenvanoudhillegom.nl en www.dehillegommer.nl. Jacolien van der Valk, Stichting Vrienden van Oud Hillegom, e-mail: SVvOH.pr@gmail.com

Uit de krant