Beeldenstorm

Een Beeldenstorm raast door Amerika, Europa en Nederland. Aanleiding: het gewelddadig optreden van de politie in de Verenigde Staten waardoor de open zenuw van racisme in de VS is geraakt. De heftige gevolgen hebben we in de media voorbij zien komen. Gebeurtenissen die veel verontwaardiging en woede oproepen. Hevige protesten. Niet alleen daar, ook hier.

Demonstreren, alleen of samen, mag in Nederland. Het is onderdeel van onze open, vrije samenleving waar vrijheid van meningsuiting een groot goed is, grondwettelijk verankerd zelfs. Protesteren, je mening geven of zelfs uitschreeuwen met de bedoeling wantoestanden zoals onrecht, discriminatie, racisme aan de kaak te stellen en daartegen in actie komen, is volgens de wet toegestaan in Nederland. Het is belangrijk dat steeds te beseffen, want in heel veel landen bestaan die wettelijke vrijheden gewoonweg niet. Maar pas op.

Het wordt anders wanneer er misbruik gemaakt wordt van het recht om te demonstreren door gebruik van fysiek geweld, vernielen en plunderen van particuliere en openbare bezittingen, of het intimideren en bedreigen van andersdenkenden. Maar ook wanneer gelijktijdig een tegenbetoging wordt georganiseerd die gewelddadige confrontaties tussen voor- en tegenstanders spontaan of bewust uitlokken. Voor dergelijk misbruik van het demonstratierecht is geen enkele wettelijke rechtvaardiging. Hoe diep de betogers aan de ene of andere kant zich ook geraakt voelen in hun overtuiging, ziel, of cultuur. De overheid mag dat niet toestaan en zal de wet moeten handhaven om te voorkomen dat onze rechtsstaat en democratie worden ondermijnd en ons land gedestabiliseerd. Dus, liever verbinden dan polariseren, en liever een redelijke activist dan een radicale activist? Vergelijk de demonstratie tegen racisme op de Dam maar eens met die in het Nelson Mandelapark in de Bijlmermeer. Welke vond u het meest waardig en effectief?

Toch wordt daar verschillend over gedacht, je hebt nu eenmaal redelijke en radicale betogers. En onze geschiedenis kent vele revoluties en opstanden. Geweld kan twee gezichten hebben. Stelt u zich maar eens de vraag bij gewelddadige conflicten in de wereld: “Is hier sprake van onderdrukkend of bevrijdend geweld?” Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Denk aan de Russische revolutie van 1917. De monarch Tsaar Nicolaas II werd vervangen door de communist Lenin (en later Stalin), maar de onderdrukking van het volk ging gewoon door. Afwijkende meningen werden niet geduld in Rusland, en nog steeds niet.

Terug naar de Beeldenstorm. In 1566 al, heeft u ooit geleerd, vond een vernieling op grote schaal plaats van katholieke heiligenbeelden door protestanten in de Lage Landen. Kerken werden beschadigd en interieur vernield. Het leidde mede tot de Tachtigjarige Oorlog met godsdienst als splijtzwam. Maar waar ook de Republiek der Zeven Provinciën uit voortkwam.

In de nacht van 9 op 10 november 1938 vond de Kristalnacht plaats in heel Duitsland, waarbij door Nazi’s 1400 synagogen werden gesloopt. Joden en hun bezittingen werden aangevallen. Het markeerde het begin van de Tweede Wereldoorlog. Etnische afkomst en huidskleur mogen nooit een reden zijn voor discriminatie. Beelden neerhalen die herinneringen oproepen aan een koloniaal verleden met slavernij helpt racisme niet de wereld uit. Dat kunnen we alleen samen doen, hier en nu. Dan laten we racisme echt achter ons.

Notenkraker is een column van Jos Draijer en verschijnt om de week in LisserNieuws-De Hillegommer en op deze site. Reageren? Mail naar: redactie@dehillegommer.nl