Hans Portengen is al vanaf het begin directeur-bestuurder van de Bibliotheek Bollenstreek.
Hans Portengen is al vanaf het begin directeur-bestuurder van de Bibliotheek Bollenstreek. Foto: Danielle van der Spek

Bibliotheek Bollenstreek bestaat 15 jaar: ‘We zijn zoveel meer dan een uitleenfabriek’

Cultuur

Vijftien jaar geleden ontstond de Bibliotheek Bollenstreek uit een fusie tussen zeven bibliotheekstichtingen. Directeur Hans Portengen was er vanaf het begin bij. “Het was niet altijd makkelijk, maar ik ben trots op hoe het is geworden.’’

In september viert de Bibliotheek Bollenstreek haar 15-jarig bestaan. In 2006 werden de zeven bibliotheken in de Bollenstreek samengevoegd tot één stichting, met Hans Portengen als directeur-bestuurder. “Elke bibliotheek had haar eigen bestuur, beleid, tarieven en cultuur. Daar moest ik, met collega’s uit al die verschillende bibliotheken, langzaamaan één organisatie van maken. Dat ging niet zonder slag of stoot. Zo hebben we er drie jaar over gedaan om alle contributietarieven stapsgewijs te harmoniseren Na de fusie volgden de kredietcrisis van 2008 en bezuinigingen. De ontslagen die daarmee gepaard gingen hebben veel pijn veroorzaakt en behoren voor mij tot de dieptepunten van de afgelopen jaren.” Gelukkig volgen er in de jaren daarna ook vele positieve ontwikkelingen.

Maatschappelijke taken steeds belangrijker
De eerste jaren was Portengen druk bezig om van de Bibliotheek Bollenstreek één geheel te maken. Daarna kon hij met zijn team de schouders zetten onder de broodnodige vernieuwingsslag. “In 2008 was een rapport verschenen van het CPB over de toekomst van de bibliotheek. Daarin werden twee scenario’s geschetst: de ene zwart, de andere grijs. Als we ons zouden blijven beperken tot het uitlenen van boeken, zou de bibliotheek ten dode opgeschreven zijn.”
Ook de Bibliotheek Bollenstreek moest met haar tijd mee en meer maatschappelijke taken gaan vervullen. In 2009 startte we met een voorloper van het Taalhuis, dat activiteiten organiseert voor mensen die beter Nederlands willen leren lezen, schrijven of spreken. En in 2013 begon de VoorleesExpress, die extra aandacht geeft aan gezinnen met kinderen van 2 tot en met 8 jaar die moeite hebben met taal. “Beide initiatieven zijn erg succesvol. Ook het aantal Bibliotheken op School neemt nog steeds toe, net als de hoeveelheid activiteiten in de bibliotheek. Dat zijn voor mij belangrijke resultaten.”

Met minder geld toch vernieuwen
Andere hoogtepunten zijn voor Portengen de opening van de Nationale Voorleesdagen door Prinses Laurentien in 2011 en de fusie in 2019 met de Volksuniversiteit Oegstgeest. En afgelopen juni werd het 200e Informatiepunt Digitale Overheid (IDO) geopend in de vestiging Oegstgeest in het bijzijn van staatssecretaris Raymond Knops en nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Hij is er de man niet naar om zichzelf op het schild te hijsen, maar “is er trots op hoe het is geworden.” Zeker als je bedenkt dat er vanaf 2010 flink is bezuinigd op het bibliotheekwezen. “Sinds 2010 hebben we ruim een kwart van onze gemeentelijke subsidies moeten inleveren. Daardoor hebben we uiteindelijk de vestiging in Voorhout moeten sluiten; daar is nu alleen nog een klein filiaal over. De uitdaging was om met minder mensen meer te innoveren. Tegelijkertijd is ons netwerk van vrijwilligers enorm uitgebreid: van 50 naar 550. Dat zijn echt onmisbare krachten.”

Meer dan een uitleenfabriek
Portengen is een echte bibliotheekman (“Ik zit al sinds 1990 in het vak”) die alle beleidsontwikkelingen op de voet volgt. Maar bovenal is hij gepassioneerd als het gaat om het bevorderen van leesplezier en het tegengaan van laaggeletterdheid. “Lekker lezen in je vrije tijd is de sleutel tot succes. Kinderen die vrijetijdslezen presteren beter op school en in hun latere leven. Maar: lezen moet je leren en blijven doen, net als autorijden. Anders verlies je de vaardigheid.” Daarom zijn voorlezen en zelf lezen van onschatbare waarde. “Een kwart van de achtstegroepers verlaat de basisschool met een gemiddelde leesachterstand van twee jaar. En die achterstand haal je amper meer in. Zeker omdat jongeren vanaf de middelbare school met andere dingen bezig zijn dan lezen. Dat is overigens niet alleen iets van deze tijd hoor, dat was altijd al zo. Maar het aantal mensen dat laaggeletterd is, neemt wel toe. Dat zijn mensen die de basisvaardigheden op het gebied van taal, rekenen en computers onvoldoende beheersen.”

Multifunctionele plek
De bibliotheek speelt ook als het gaat om die maatschappelijke ontwikkelingen een belangrijke rol. Toch heerst bij veel mensen nog steeds de gedachte dat je alleen naar de bibliotheek gaat om boeken te lenen. “Begrijp me niet verkeerd: de uitleenfunctie blijft belangrijk. Maar we doen zoveel meer.” Om van het imago van ‘uitleenfabriek’ af te komen, moet de bibliotheek ook cosmetisch op de schop. “Nu loop je binnen en zie je een grote ruimte vol boekenkasten en mensen die stilletjes aan een tafel zitten. Terwijl we moeten laten zien dat we een plek zijn waar iedereen welkom is. Daarom zijn we nu plannen aan het maken om de inrichting aan te passen. En we gaan nog meer samenwerken met maatschappelijke organisaties om van de bibliotheek echt een multifunctionele accommodatie te maken. Elke vestiging van de Bibliotheek Bollenstreek moet voor alle inwoners van die gemeente de plek worden om te lezen, digitale vaardigheden op te doen en zichzelf te ontwikkelen.”

Kidsdag en fietstour
Om het 15-jarig bestaan te vieren, organiseert de Bibliotheek Bollenstreek op 18 september een KidsDag en op 19 september een fietstour door de Bollenstreek. Meer informatie en aanmelden: www.bibliotheekbollenstreek.nl/15jaar.

Uit de krant