Onvrede en vrede
Een gevoel van onvrede, van niet gehoord worden, speelde een belangrijke rol bij de Presidentsverkiezing in Amerika.
Vooral in de Staten waar de steenkool- en staalindustrieën werden gesloten zonder vervangende werkgelegenheid te creëren. Juist daar wist Trump in te breken in het traditionele bolwerk van Clinton met beloften dat de mensen hun baan weer terugkrijgen.
Resultaat: niet Hillary Clinton maar Donald Trump wordt de nieuwe President. Verslagenheid bij de Democraten, gejuich bij de Republikeinen en een diepe verdeeldheid onder Amerikanen zoals de gewone man tegenover de gevestigde orde en aanscherping van tegenstellingen tussen werkelozen en werkenden, rijken en armen, jongeren en ouderen, Amerkanen en immigranten. De zeer grove verkiezingscampagnes, vooral op de persoon gericht, hebben bovendien diepe wonden achtergelaten. Kunnen die nog geheeld worden? De tijd zal het leren. Toch zullen velen zeggen dat de democratie zijn werk heeft gedaan. Het volk heeft gesproken: de kiesmannen gaan naar Trump en iets meer dan de helft van de stemmen gaat naar Clinton. Zo werkt dat in dit politiek systeem: The winner takes all: Presidentschap, Senaat, Congres naar de Republikeinen. Zeker, maar toch een ongemakkelijke werkelijkheid van onvrede, verdeeldheid en polarisatie. Velen zullen tevreden zijn want hun onvrede is gehoord. Alles wordt anders zoals is beloofd door Trump. Maar na de belofte is er toch weer die alledaagse werkelijkheid, hoe ziet die eruit? Is de onvrede bij de 'vergeten groepen' voorbij en vervangen door hoop? Zo ja, prima, want 'hoop doet leven'. Maar, er is ook nog zo iets als 'belofte maakt schuld'. Worden beloften waargemaakt? Daar begint nog al eens de (politieke) narigheid, want de werkelijkheid is vaak weerbarstiger dan gedacht. Die muur tussen Mexico en Amerika bouwen, winstbelasting voor het bedrijfsleven sterk verlagen, internationale verdragen over milieu en vrije handel eenzijdig opzeggen, de verplichte zorgverzekering voor iedereen terugdraaien (Obama care, waar juist de kansarme, veelal werkeloze arbeiders die nu net op Trump hebben gestemd het meest door worden getroffen), de infrastructuur verbeteren, hoe lang houden die beloften stand?
Een tevreden kiezer laat zich niet overhalen
Maar goed, Amerika heeft gekozen en wie ben ik om die keuze te bekritiseren? Maar toch, beloften niet nakomen roept natuurlijk weer nieuwe onvrede op. En zo is onvrede onder de bevolking steeds weer de politieke vijver waarin gevist wordt in verkiezingstijd. En als die onvrede er niet is kan die altijd nog opgeroepen worden. Een tevreden kiezer laat zich immers niet overhalen om anders te stemmen, van onvrede moet je het hebben. Dat is niet alleen in Amerika zo, maar ook in Europa en Nederland zien we op dit moment hetzelfde verschijnsel. De tijd dat visie, overtuiging en argumenten het stemgedrag bepalen lijkt definitief voorbij. Hoe lang houdt een democratie dit nog vol nu we steeds meer leven in een (sociale) mediocratie waar onvrede en populisme een vrije loop hebben en voor nuance geen tijd en ruimte meer is. Onvrede bij wie en waarover is niet altijd even duidelijk. Onvrede lijkt de nieuwe vijand van vrede te worden gezien de toenemende onverdraagzaamheid en polarisatie in de samenleving. De tijd van bestuurlijk slaapwandelen is voorbij, er komen verkiezingen aan.