Omgaan met verlies - een onderdeel van levenskunst (1)
AlgemeenHet is zomer: velen van ons zijn vrij en trekken eropuit om te genieten. Rust nemen, bijtanken en even loskomen van de alledaagse sleur – het draagt bij aan ons welbevinden en vergroot het plezier in het leven.
Door Vera Hols
En waarom – hoor ik u denken - zou je je in deze tijd met verlies en rouw bezighouden? Het antwoord is voor de hand liggend: aandacht en tijd voor rouw is een onderdeel van goede zelfzorg. Daarnaast maakt rouw helaas geen verschil in seizoen of tijd. Vroeg of laat krijgt iedereen ermee te maken en hoe ouder je wordt des te vaker je afscheid moet nemen. Alleen leren we niet hoe we ermee om moeten gaan. Er is aandacht voor gezonde voeding en sport. We proberen ons lichaam fit te houden en letten op ons uiterlijk. Maar op de impact van rouw rust nog steeds een taboe. Misschien willen we er niet aan omdat de eindigheid van het leven ieder van ons op elk moment kan raken?
Geconfronteerd met verdriet, boosheid, onmacht, radeloosheid, lusteloosheid of schuldgevoelens voelen we ons onthand. Emoties na een groot verlies zijn onvoorspelbaar en soms ook onvoorstelbaar. We zijn liefst voorbereid op wat ons te wachten staat; meebewegen met wat zich aandient is moeilijk(er). Het vraagt om afstemming op de ander en loslaten van controle. In eigen vertrouwde kring kan er ondanks het pijnlijke gemis ook schaterlachen klinken, bijvoorbeeld bij het ophalen van herinneringen. Als alles wat zich aandient er mag zijn, wisselt de gemoedstoestand zoals bij een kind: het ene moment ontroostbaar veegt het plots de tranen af om vrolijk te gaan spelen. Dat is de natuurlijke stroom van gevoelens als we ze niet vastzetten, beheersen of onderdrukken.
Kennis van de fases van rouw en mogelijke reacties op een verlies helpt om je eigen proces of dat van een ander (beter) te begrijpen. Een verzuchting als Zo was ik anders nooit of Ik ben mezelf niet meer tekenen de vervreemding die sommige nabestaanden ervaren. Wisselende stemming, prikkelbaarheid, apathie of juist overactiviteit kunnen optreden als gevolg van rouw. Tegelijkertijd kan er een diep doorvoeld besef van liefdevolle verbondenheid zijn, met de overledene of de nabestaanden onderling. Rouw is immers slechts de keerzijde van de liefde die je met de ander verbindt. Als je je – gesteund door het contact met een ander - open durft te stellen voor wat zich aandient aan pijn en negatieve gevoelens, ontstaat er gaandeweg meer ruimte voor troost, positieve gedachten en levensmoed. Terwijl het gemis misschien blijvend zal zijn, kan het aangaan van het rouwproces je hart (weer) openen en je leven verdiepen en verrijken. Wie met rouw leert omgaan, beheerst een wezenlijk stuk levenskunst.
In september start er een rouwgroep i.s.m. José Kortekaas. Voor meer informatie, een gesprek of de aankondiging: neem contact op via verahols@ziggo.nl of 06 51904888. Vera Hols is onder meer voorganger bij afscheidsdiensten en begeleider bij rouw en verlies.