Is Lisse vernoemd naar een plant?

Wat is de herkomst van de namen Lisse, 't Vierkant en de Vuursteeglaan? Deze vragen houden gemoederen in Lisse al tientallen jaren bezig, zo niet langer. Er zijn volgens de deskundigen meerdere betekenissen mogelijk voor deze namen. Dit met soms felle discussies tussen voor- en tegenstanders van een bepaalde gedachtegang. Deze keer behandelen we vraag of Lisse een relatie heeft met een plant, maar er kan wel een andere relatie zijn.

Er zijn Lissers, die menen dat Lisse naar de plant gele lis is vernoemd. Ook lisdodde oftewel rietsigaar is een mogelijkheid. De woordovereenkomst is natuurlijk overduidelijk.

Als men vroeger de nederzetting naar gele lis of lisdodde zou hebben vernoemd, dan moeten deze planten zo'n belangrijke rol hebben gespeeld, dat het heel logisch was deze plaats Lis te noemen. Zowel gele lis als lisdodde zijn waterplanten, die in moerasgebieden, natte veengebieden of waterkanten groeien. Dat zou betekenen dat de nederzetting toentertijd in een laag, nat en drassig gebied gelegen moet hebben en niet op of nabij 't Vierkant. Het natte veengebied begon pas ten oosten van de huidige Molenstraat.

Goudgele kleur van de gele lis

Op de eerste kaarten van begin 1600 is te zien, dat Lisse alleen maar uit 't Vierkant bestond, met een paar boerderijen ten noorden en ten zuiden daarvan. Er zijn geen aanwijzingen, dat Lisse in de twaalfde eeuw of eerder meer naar het oosten gelegen zou zijn. Het is ook niet logisch dat de mensen daar zijn gaan wonen. Het was veel veiliger om zich hoog en droog te vestigen op de plek van het Vierkant of het westelijker gelegen Berkhouterduin, dat al lang is afgegraven. Om Lisse naar gele lis of lisdodde te vernoemen is daarom erg onwaarschijnlijk vanwege de groeiplaats van gele lis en lisdodde.

De kleur van gele lis is goudgeel en lijkt met een beetje fantasie op de kleur van vuur en zonnegloed. Het is dus mogelijk dat gele lis vroeger vuur, helder of lichtgevend betekende. De gele lis behoort tot de familie van de irisachtige of in het Nederlands de lissenfamilie. Zoals iedereen weet heeft een oogiris ook alles met licht te maken. De naam iris is ontleend aan een Griekse god, de bode van de andere goden. Deze bode Iris kwam met de regenboog vanaf de goden naar beneden op aarde. Zij werd regelmatig afgebeeld met een blinkende stralenkrans om haar hoofd, die het licht van de regenboog weerkaatste.

Ook de plant lisdodde zou een relatie met Lis kunnen hebben. Het zaad van de lisdodde lijkt op een sigaar. Als het zaad rijp is ontstaat er een wollige dot, die gedrenkt in brandbare vloeistof zoals olie, aangestoken kan worden. De naam lisdodde kan met vuur te maken hebben, omdat de sigaren als toorts (een brandende dot) gebruikt werden. In Zeeland werden ze daarom stalkaarsen genoemd.

Lisdodde gebruikt als toorts

In eerder columns hebben we gesteld dat Lisse, Lux en Liusna mogelijk met vuur, licht, blinken, stralen of helder te maken kunnen hebben. Geconcludeerd kan worden dat Lisse niet vernoemd is naar gele lis of lisdodde, maar dat zowel Lisse, Lux en Liusna mogelijk dezelfde betekenis hadden als gele lis en lisdodde.

Sporen van Vroeger is een bijdrage van de Cultuur-Historische Vereniging "Oud Lisse", email: info@oudlisse.nl