Nederland vol?

Met enige regelmaat kwamen de afgelopen jaren discussies voorbij over de vraag of Nederland vol is. Vanuit de politieke hoek.

Ik herinner me Hans Janmaat met de Centrum Democraten in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het is niet zo goed afgelopen met hem. Daarna Pim Fortuyn met de LPF aan het begin van deze eeuw. Ook met hem is het niet goed afgelopen zoals iedereen weet. En nu is het Geert Wilders die zijn uitgesproken mening verkondigt over het feit dan Nederland vol is en zelfs wordt vervangen door immigranten. Hij wordt veelvuldig bedreigd, maar is dankzij zijn persoonlijke beveiliging nog in leven. Maar de prijs voor het vrije woord is soms heel hoog. Zelfs in een democratie met fundamentele vrijheden en gewaarborgd in de Grondwet.

De afgelopen weken laaide de discussie over de vraag of Nederland vol is of wordt opnieuw op. Zowel in de media als in de politiek. Maar dit keer vanuit de hoek van de wetenschap. Professor Jan Latten wel te verstaan, jarenlang demograaf bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hij weet alles van bevolkingsgroei en de ruimtelijke en sociale aspecten daarvan die een enorme impact op de maatschappij kunnen hebben. Bij zijn afscheid van het CBS gooide hij de knuppel in het hoenderhok in een interview met het dagblad Trouw: "… de bevolking van Nederland groeit harder dan gedacht, met honderdduizend per jaar tot al meer dan 17,2 miljoen mensen, maar niemand denkt daar over na. Onbegrijpelijk!"

Het toekomstbeeld van 20 miljoen inwoners of meer in Nederland kan werkelijkheid worden. Tegelijkertijd, aldus Latten, krimpt met deze onverwacht snelle bevolkingsgroei het aantal autochtone Nederlanders. Nu nog 13,2 miljoen, maar tegen 2060 nog maar 12,1 miljoen mensen. Met andere woorden, de bevolkingsgroei in Nederland is vooral het gevolg van de toenemende immigratie van zowel arbeidsmigranten als asielmigranten. Dus mensen met verschillende culturen of normen en waarden zelfs. Hij signaleert dan ook het gevaar van een kloof tussen verschillende bevolkingsgroepen, van individualisering en mensen die alleen nog met gelijkgestemden omgaan. Zijn opmerkingen slaan aan in politiek Den Haag, ze komen immers uit onverdachte hoek, de wetenschap. Het gevoel van urgentie is er wel, maar men weet niet echt raad met Lattens bevindingen. Denken over bevolkingsgroei op langere termijn is niet hun favoriete bezigheid.

Maar welke middelen heeft de Haagse politiek eigenlijk om deze bevolkingsgroei 'bij te sturen'? Bevolkingspolitiek zoals de Chinese één-kind-politiek? Een stimuleringsprogramma voor emigratie zoals in de jaren vijftig van de vorige eeuw? De grenzen dicht? Ondenkbaar in Nederland. Vrijwel geen middelen dus.

Migratiestromen kanaliseren in plaats van te stoppen lijkt de oplossing, ook vanwege het nu al enorme tekort aan personeel in het onderwijs, de zorg, de bouw en de land- en tuinbouw. Zonder de 'handen en hoofden' van arbeidsmigranten kunnen werkgevers niet vooruit en kunnen voorzieningen van de verzorgingsstaat overvol raken. Nederland wordt te klein om haar bevolking te kunnen herbergen.

Misschien moet de Nederlander Europa als thuisland gaan beschouwen. Want, Nederland raakt dan wel langzamerhand vol, maar Europa nog lang niet.