Is het Groenevelt de voorloper van 't Vierkant?

Wat is de herkomst van de namen Lisse, 't Vierkant en de Vuursteeglaan? Vorige keren zijn de mogelijke relaties van gewoon plein of square en de vierschaar met 't Vierkant uitgelegd. Nu gaan we het over de Groene Weyde en het Groenevelt hebben.

Van de Groene Weyde in de 13e eeuw naar Groenevelt in de 16e eeuw. Vóór 1256 is in Lisse door graaf Willem II een kapel gebouwd 'aan de groene weyde van Lis'. Mogelijk was dit het tegenwoordige Vierkant. De kapel zou dan op de plaats van de huidige oude kerk bij het Vierkant hebben gestaan. Lisse kan in verband worden gebracht met een toernooi tijdens een bruiloft in 1182. Was de Groene Weyde de plek waar dit toernooi werd gehouden?

In 1582 is sprake van 'het Groenevelt van het Dorp'. Dat Groenevelt lag ten zuidoosten van het erf van de linnenwever. Dat erf was gelegen aan de Heereweg. Dit Groenevelt zou ook het latere Vierkant geweest kunnen zijn. Dan is de naam in de loop van de tijd veranderd van Groene Weyde in Groenevelt. Tot 1588 komt de term geregeld voor in de rechterlijke archieven. Volgens de notariële registers heeft het tot 1659 'ons Groenevelt van het Dorp' geheten.

Rechthoek
In de 17e eeuw is sprake van 'In t 'Vierkant'. Dit suggereert een plek van een fysieke afgeschermde rechthoek. Rondom deze rechthoek kan ter afscheiding of ter bescherming een hek van palen of een palissade hebben gestaan. Ook een haag van ondoordringbare struiken is een mogelijkheid. Nog niet zo lang geleden werden weilanden afgeschermd met dichte, stekelige, gevlochten hagen om het vee binnen en de konijnen buiten de afrastering te houden. Nog een mogelijkheid is een vierkante, hoge aarden wal ter verdediging binnen de rechthoek.

Bleekveld
Naar aanleiding van de vorige columns over 't Vierkant kwam Brigitte Rink uit Sassenheim, actief lid van de Vereniging "Oud Lisse", met de suggestie, dat het Groenevelt mogelijk een bleekveld kan zijn geweest waar gewassen linnen werd gebleekt. Dit zou 't Vierkant geweest kunnen zijn, omdat de dorpsput er pal naast lag. Er was voor het bleken namelijk veel water nodig. Toen was het nog een bornput of putwip, met een grote hefboom om de emmers water omhoog te halen. Een bleekveld was altijd afgepaald met een hek om te voorkomen dat loslopende dieren over het gewassen linnengoed konden lopen. Zou de vorm van het bleekveld niet min of meer vierkant kunnen zijn geweest? Dan past het wel goed om de plek 'in 't Viercant' te gaan noemen, zonder dat het officieel zo heet. Dan was 't Viercant een deel van het Groenevelt. Dit verklaart dat tot 1659 van Groenevelt sprake is, maar al vanaf 1642 van 'in 't Viercant'.

Het is niet helemaal duidelijk of met 't Groenevelt het huidige Vierkant wordt bedoeld of juist de lager gelegen gebieden rondom 't Vierkant. Dit vergt nog veel onderzoek naar de bewoningsgeschiedenis in de 15e en 16e eeuw. Wordt vervolgd.