Hillegoms erfgoed: meer dan monumentale bollenvilla’s

Hillegom telt 7 rijksmonumenten en 22 gemeentelijke monumenten. Zij worden omschreven op de pagina Erfgoed op de site van de Vrienden van Oud Hillegom. Volgens Wikipedia is een monument een overblijfsel van kunst, cultuur, architectuur of nijverheid dat van algemeen belang wordt geacht vanwege de historische, volkskundige, artistieke, wetenschappelijke, industrieel-archeologische of andere sociaal-culturele waarde.

Erfgoed bestaat uit monumenten, maar ook uit méér dan alleen monumenten. Een aantal weken geleden kon u in deze column lezen over het adviesverzoek van de gemeente aan de Erfgoedcommissie Hillegom over de waardering van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen in ons dorp. Inmiddels is de geformeerde werkgroep hard aan het werk om de gebouwen in beeld te krijgen die voor een waardering in aanmerking kunnen komen. Dat is een flinke lijst geworden, want er is veel historisch erfgoed in Hillegom. De gebouwen die op de lijst staan zijn niet allemaal voor de hand liggend. Want de vraag dringt zich op, wanneer behoort een gebouw – of een verzameling gebouwen, een zogenaamd ensemble – tot Hillegoms erfgoed? 

De beleidsbrief van de overheid uit 2018 genaamd “Erfgoed telt – de betekenis van erfgoed voor de samenleving” vermeldt: “Een belangrijke uitdaging is om alle inwoners bij het erfgoed te betrekken. Dat kan alleen als de verhalen die over het erfgoed verteld worden zo veel mogelijk mensen aanspreken en aansluiten op de samenstelling en belangstelling van de inwoners van het Nederland van nu. In een tijd waarin tegenstellingen lijken toe te nemen, is die verbindende kracht van erfgoed een niet te onderschatten waarde. Daarom is het belangrijk dat zo veel mogelijk mensen – van jongs af aan – het erfgoed beleven en hierbij betrokken zijn.” 

Welnu, die verhalen komen niet alleen tot uitdrukking in een gebouw zoals een monumentale bollenvilla. Wij noemen die woningen bollenvilla’s in de volksmond, maar eigenlijk zijn het villa’s die ooit gebouwd werden voor kwekers of handelaren in het bollenvak, toen dat zijn hoogtijdagen beleefde en de villa’s een uitdrukking waren van de welgesteldheid van de opdrachtgevers en bewoners ervan. 

De verhalen over de geschiedenis van Hillegom worden ook verteld door industrieel erfgoed en door bijvoorbeeld arbeiderswoningen. Arbeiderswoningen werden soms gebouwd in opdracht van bollenkwekers die hun arbeiders wilden huisvesten op korte afstand van de plaats van het werk. Het waren en zijn niet de chicste woningen, maar zij vertellen wel hun deel van het verhaal over de Hillegomse geschiedenis. Hierbij is te denken aan de rij arbeiderswoningen aan de Leidsestraat. Behoren zij tot Hillegoms erfgoed of niet? Voor erfgoed dient wel gezorgd te worden. Iedereen begrijpt dat gebouwen lijden onder een gebrek aan aandacht. Eigenaren dienen dus hun zorgplicht serieus te nemen. Want er zijn beslist dorpsgenoten die deze arbeiderswoningen het liefst tegen de vlakte zien gaan en het een beschamende entree van de dorpskern vindt. 

Tja, zo kun je natuurlijk alles letterlijk én figuurlijk platslaan. Oude rommel platgooien en vervangen door een strak rijtje nieuwbouw. Maar je kunt ook koesteren wat je hebt en door deze panden de verhalen van vroeger levend houden. Wat vindt u? Stichting Vrienden van Oud Hillegom hoort graag van u!

De digitale versie van deze column staat op www.vriendenvanoudhillegom.nl en www.dehillegommer.nl. Jacolien van der Valk, Stichting Vrienden van Oud Hillegom, e-mail: SVvOH.pr@gmail.com.